نقش نهادهای مدنی مستقل غیر دولتی درتحقق مطالبات حقوق شهروندی در قرن 21(با نگرشی بر جمهوری اسلامی ایران)

چکیده نهادهای مدنی از ابزار سیاسی موثر در تحقق حقوق شهروندی است و هر چقدر نهاد های مدنی قوی و نهادینه شده باشد بسترهای لازم را برای تحقق حقوق شهروندی فراهم می کند .نهادهای مدنی مجموعه ای از نهادها، موسسات، انجمن ها و تشکل های خصوصی و مدنی(غیرخصوصی) را دربر می گیرد. بر این اساس هر چهقدر نهادهای مدنی در جوامع قدرتمند تر باشند، کنترل بر قدرت بهترخواهد بود و این امر به تکامل روند توسعه سیاسی و اقتصادی کمک خواهد کرد. نکته بنیادین در این است که نهادهای مدنی با تقویت امر نظارت و کنترل بر نهادهای قدرت مانع گسترش روندهای فساد سیاسی و اقتصادی می شوند و رانت خواری های سیاسی کمتر می تواند به نتیجه برسد. مفهوم نهادهای مدنی برای نخستین بار در رم باستان مطرح شد و مراد از آن توصیف جماعتی بود که در چارچوب سیاسی و حقوقی معینی قرار داشت. نهادهای مدنی معاصر غربی که پس از رنسانس و در دوران مدرنیته شکل گرفت بر نگاه فلسفی خاصی نسبت به انسان و حقوق و ارزش های او استوار است. این نگاه جدید ریشه در اومانیسم و انسان محوری دارد. و مفهوم نهادهای مدنی در ایران را نیز نخستین بار سیدمحمد خاتمی به صورت فراگیر در سخنرانی های انتخاباتی خود مطرح کرد. اهمیت موضوع افزایش نقش و تاثیرگذاری نهادهای مدنی بر سیاست و شناخت کارکردنهادهای مدنی و تبیین درست و ارایه تصویری شفاف از کارکردهای نهادهای مدنی در ایران است و هدف از انتخاب این موضوع این بود که نقش و تاثیرگذاری روز افزون نهادهای مدنی بر سیاست وتصویری از کارکردهای نهادهای مدنی در ایران ارائه گردد. با توجه به مباحث فوق این سوال مطرح شده است که نهادهای مدنی مستقل غیر دولتی در مطالبات حقوق شهروندی و تاثیر آن در جمهوری اسلامی چگونه است؟برای بررسی این سوال از روش توصیفی- تحلیلی استفاده شده است.و فرضیه ای که مطرح شده این است که به نظر می رسد نهادهای مدنی مستقل غیر دولتی از ابزار سیاسی موثر در تحقق مطالبات حقوق شهروندی می باشد و افزایش قدرت مردمی از طریق نهادهای مدنی مستقل غیر دولتی در قرن 21 موثرترین ابزار سیاسی در تحقق مطالبات حقوق شهروندی است. نتیجه ای که از این مبحث حاصل شده، این است که گسترش سازمان های غیر دولتی در کنار اقتصاد، بازار آزاد، خصوصی سازی، دموکراسی و اطلاع رسانی از جمله ابزارهای غیردولتی هستند که جایگاهی مهم نزد مردم دارند و از سوی دیگر می توانند به برخی نیازها و دغدغه های جوامع که دولت ها توانایی یا انگیزه پرداختن به آنها را ندارند، پاسخ گویند، بر این اساس در جامعه ای که نهادهای مدنی شکل گرفته، افراد آن جامعه تنها به فکر منافع شخصی خویش نیستند، بلکه پیرامون اهداف مشترک و رفاه اجتماعی فکر می کنند براین اساس نهادهای مدنی نقش اصلاحی را در قبال نظام و سیاست ایفاء می کند.